พระแม่ย่า ขนาดบูชา
เนื้อทองเหลืองรมสีมันปู ขนาดบูชา ฐานกว้าง ๙ ซม. สูง ๒๘ ซม. จัดสร้างโดยศาลพระแม่ย่า อ.เมือง จ.สุโขทัย จำลองแบบจากองค์พระแม่ย่า ซึ่งตามประวัติเดิมว่า พบที่เพิงหินบน เขาแม่ย่า อ.คีรีมาศ ห่างจากเมืองสุโขทัยเก่าไปประมาณ ๗ ก.ม ปัจจุบันสร้างเป็นศาลใหญ่โตสวยงาม ศิลปะสุโขทัยประยุกต์ ใกล้ศาลากลางจังหวัดสุโชทัย ที่มาที่ไปของคำเรียก “ พระแม่ย่า ” นั้น ก็เพราะเวลาท่านมาในนิมิตของผู้ศรัทธา หรือแม้แต่ปรากฏพระองค์ให้ผู้ที่ไม่ศรัทธาได้เห็น ท่านมักจะมาแบบเป็นสตรีสูงอายุค่ะ อีกทั้งของถวายที่โปรดอย่างยิ่งส่วนหนึ่งก็คือ หมากพลูแบบที่คนแก่สมัยก่อนชอบรับประทานอีกด้วย ซึ่งเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้เลยค่ะในการบูชา ส่วนที่ว่า...พระแม่ย่าองค์จริง คือเทวรูปของเทพองค์ไหน ปัจจุบันก็ยังเป็นเรื่องลี้ลับอยู่ค่ะ แต่ความเชื่อที่แพร่หลายที่สุดนั้น ก็เชื่อกันว่า เป็นเทวรูปของ พระขพุงผี ซึ่งมีกล่าวไว้ในศิลาจารึกหลักที่ ๑ ว่า เป็นใหญ่กว่าผีทั้งหมดในเมืองสุโขทัย ซึ่งคาถาบูชาพระแม่ย่าที่ศาล ก็ระบุไว้ชัดเลยค่ะว่าพระแม่ย่าคือพระขพุงผี พระแม่ย่าสุโขทัยศักดิ์สิทธิ์มายาวนานหลายสิบปี คนสุโขทัยอยู่เ
